Haber Merkezi – Gazetecilikte Kadın Koalisyonu (CFWIJ), 10 Aralık İnsan Hakları Günü nedeniyle kadın gazetecilerin maruz kaldığı hak ihlallerine ilişkin bir rapor yayımladı. Bu yıl kadın gazetecilere yönelik 810 ihlal vakasının kaydedildiği raporda, 11 kadın gazetecinin de katledildiğine dikkat çekildi. Ayrıca, en az 169 kadın gazeteci yasal-yargı tacizi ile karşı karşıya kaldı. 130’u fiziksel saldırıya uğradı ve 104'ü keyfi olarak gözaltına alındı. Kadın gazetecilere yönelik düşmanlıklar sanal alemde de yaygındı ve bunlardan en az 89'u sosyal medyada organize şekilde örgütlenen “trolleme” adı verilen linç, iftira kampanyaları ile hedef alındı. Çok sayıda kadın gazetecinin bu yol ile kişisel bilgilerinin çevirim içi ortamlarda paylaşıldığı ve hedef haline getirildiği kaydedilen raporda, kadınlar gazetecilerin saldırıya açık hale getirildiği ifade edildi.

Raporun devamında şunlar belirtildi:

“2021 yılında sahada en az 73 kadın gazeteci engellendi, 64’ü işten atıldı, 50 kadın gazeteci tehdit ve yıldırma yaklaşımları ile karşı karşıya kaldı, 26 kadın gazeteci işyerinde tacize maruz kaldı, en az 27 kadın gazeteci iş başında cinsel tacize uğradı, 17'si sözlü tacize uğradı, 3’ünün akreditasyonu iptal edildi ve 3 gazeteci de kaçırıldı. Tüm yıl boyunca dünya çapında kadın gazetecilerin karşılaştığı ihlaller arttı. Uluslararası İnsan Hakları Günü kapsamında 2021'de ciddi endişe uyandıran belirli vakaları ve bölgeleri vurguluyoruz. Dünyanın dört bir yanından kaydedilen günlük ihlal raporlarımızı ayrıntıları ile bulabilirsiniz.

“Zhang Zhan ölümün eşiğinde”

Yurttaş gazeteci Zhang Zhan, Wuhan'daki ilk Covid-19 müdahalesine ilişkin aydınlatıcı haberinden sonra Mayıs 2020'de tutuklandı. Ardından 8 Aralık 2020'de Şanghay Pudong Yeni Bölge Mahkemesi sadece 3 saatlik bir dava yürüttü ve onu mahkum etti. 'Kavga çıkarmak ve sorun çıkarmak' suçundan 4 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Eski bir avukat olan gazeteci, tutukluluğunu protesto etmek için uzun süredir açlık grevinde ve burun tüpünden zorla besleniyor. Ailesi Zhang'ın sağlığının şu anda ölümcül tehlikede olduğu ölçüde kötüleştiğini söylüyor. Zhang Zhan ölümün eşiğindedir. Zhang Zhan’ın tutuklanması ciddi bir hata ve acilen serbest bırakılmalı. Bunun için de bir imza kampanyası yürütüyoruz. Çin’de basın özgürlüğü konusunda kaygılar taşıyoruz. Çin hapishanelerinde bulunan 115’den fazla basın özgürlüğü savunucusu ve ülkedeki bağımsız basını engellemeye yönelik çok sayıdaki çabanın farkındayız. Ülke Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 177’nci sırada yer alıyor.

Afganistan’daki kadın gazetecilerin durumu

Taliban’ın yönetime el koymasının ardından Afganistan’da basın özgürlüğünde ciddi kaygılar taşıyoruz. Ülkede 2021 yılında 4 kadın gazeteci katledilirken, çok sayıda ihlal vakası kayıt altına alındı.

Ülkede kadın gazeteciler 15 Ağustos tarihinin ardından evlerinde mahsur kaldı. Kadın gazetecilerin mesleklerini özgürce yapmalarının yanı sıra bakmakla yükümlü oldukları aileleri var. Afganistan’da barınamaz koşullardaki gazetecilerin tahliye edilmeleri için de aktif çaba sarf ediyoruz. Şu anda ülkeyi terk etmek zorunda kalan savunmasız ve acil ihtiyaç sahibi davalara öncelik verme sürecindeyiz.

Türkiye’de basın özgürlüğü ihlalleri artıyor

Türkiye’de kadın gazetecilerin risk haritası rutin olarak kırmızıya boyandı. Türkiye’de çalışan kadın gazetecilere yönelik özgür basın ve ifade özgürlüğü haklarına yönelik tekrarlanan ihlaller var. CFWIJ sadece bu yıl kadın gazetecilere açılmış 94 ayrı dava dosyasını takip etti. 2021’in başından beri 82 kadın gazeteci alanda haber takibi yaparken fiziksel saldırı ve engellemelere maruz kaldı. 18 kadın gazeteci gözaltına alındı. CFWIJ, 2020 yılına kıyasla Türkiye’de kadın gazetecilerin uğradığı hak ihlallerinde yüzde 244,11'lik bir artış gözlemledi. Gazetecilere yönelik artan şiddeti yakından takip eden CFWIJ, Türkiye’ye yönelik geniş kapsamlı özel bir dosya hazırladı. Bu yılın başından beri gelişen olayları detaylı bir şekilde ele aldı.

“Üyemiz Ceren İskit tacize maruz kaldı”

İstanbul Sözleşmesi tek taraflı Cumhurbaşkanlığı tarafından feshedildi ve ardından haber takibi yapan kadın gazeteciler polis tarafından kasten engellendi. Bunların arasında CFWIJ Ekibi üyesi Ceren İskit’te vardı. Ceren, yaşananları takip ederken polis tarafından fiziksel ve sözlü tacize uğradı. Kadınlar protesto alanından ayrılırken bir erkek geldi ve bir grup kadına sözlü tacizde bulundu. CFWIJ Araştırma Koordinatörü Ceren, kadınlar kendilerini savunmaya çalışırken olayı kayda alıyordu. O sırada bir grup polis Ceren'i iterek çekimleri durdurup uzak durmasını istedi.

“Doğu Avrupa kadın gazeteciler için riskli”

Beyaz Rusya başta olmak üzere Doğu Avrupa’da kadın gazeteciler için tehlikeli bir manzara ortaya çıktı. 1 Ocak - 1 Ekim 2021 tarihleri arasında 149 ihlal vakası kaydedildi, bunların 46’sı Belarus’ta meydana geldi. Kanun kadın gazetecilere karşı rutin olarak silah haline getirildi ve bildirilen ihlallerin yarısı ‘keyfi gözaltı’ vakaları olarak kategorize edildi. Gözaltına alınan Katsyaryna Andreyeva, Darya Chultsova’nın yanı sıra Tatsiana Bublikawa, Marina Zolotova ve Larysa Shchyrakova gibi gazeteciler ev ve iş yerlerinde baskılara maruz kaldı.

“Hindistan’da tehdit devam ediyor” vurgusu

Bu yıl Hindistan, kadın gazeteciler için basın özgürlüklerinin kötüleştiğine dair endişe verici işaretler göstermeye devam etti. 33 ihlal vakası kaydedildi. Hindistan basın özgürlüğü konusunda en tehlikeli ülkeler arasında. Özellikle devlet destekli sağ grupların bunda büyük payı var. Kadın gazetecilere yönelik nefret dolu söylemler dijital paylaşımlar yaygınca yapıldı. Konu sağcı politikacılar tarafından da desteklendi. Saldırılar kadınlara yönelik çok boyutlu sürdü. Kadınları hedef alan bir web sitesi 90 farklı kadını hedef haline getirdi.

“Bu rapor kapsamlı bir liste değil”

Kadın gazeteciler yıl içerisinde yaşadıklarını ayrıntılarıyla paylaştı. Kadın gazetecilerin özgürlüğünü taahhüt eder ve haklarının korunmasını sağlamak için aktif olarak çalışır. Günlük olarak kadın gazeteciler devlet kurumlarının onları susturmaya çalışan şiddete maruz kalmasıyla yüzleşmekle kalmaz aynı zamanda normalde içinde faaliyet gösterdikleri kadın düşmanı sosyal kurguların bir sonucu olarak derinden cinsiyetçi saldırılarla karşı karşıya kalırlar. Lütfen unutmayın, bu rapor yalnızca CFWIJ için ciddi endişe uyandıran konuları vurgulamaktadır ve kadınların karşı karşıya olduğu tehditlerin ve savunmasız oldukları bölgelerin kapsamlı bir listesi değildir.”

Çeviri: JINHA