ستی روژ  

در تاریخ ۲۰۱۴.۸.۳ ، ۷۴مین نسل­کشی علیه جامعه‌ی ایزدی صورت گرفت. در سوم آگوست وارد هشتمین سالروز این رویداد خواهیم شد. درباره­ی این قتل­عام و مقاومت بعد از آن با ریحام حجو، عضو شورای هماهنگی جنبش آزادی زنان آزاد گفت‌وگویی انجام دادیم که به شرح ذیل است؛

در نیم قرن اخیر کوردها و ایزدیان همواره به دلیل هویت ملی و اعتقادی خود با قتل­عام و نسل­کشی‌ها روبه­رو بوده‌اند. بی­گمان هدف این اقدامات جنایتکارانه نابودی هویت، موجودیت، اعتقادات و استحاله در نظام موجود است. در تمامی این هجمه­ها زنان بیش از همه‌ هزینه­های سنگین آن را پرداخت کردند. وضعیت زنان این جغرافیا که به سرزمین قتل­عام مبدل گشته، حکایت سند زنده­ای بر این رویدادهاست.

وی در ادامه سخنان خود می­افزاید:

« تاریخ ما سرشار از قتل­عام­ها و آلام بسیار است. ایزدیان دارای حافظه­ای پر رنج و تراژیک هستند و از این دیدگاه تنها ما خود به عمق این رویدادهای تراژیک آگاهیم و همواره آن را به زبان خواهیم راند.» حوادثی که ما در این خاک­ها با آن مواجه شده­ایم متفاوت از هر رویداد دیگری در جهان است. داستان­ها و ترانه­های ما بازگو کننده­ی این قتل­عام­های غیرانسانی است. گوش کودکان ما با این ترانه­های غمگین مادران آشناست و به گمانم هیچ یک از ما نمی­توانیم عمق این دردها را فراموش نماییم و من هم امروز فرزندم را با این ترانه­ها بزرگ می­کنم.

ما نه تنها شاهد دردها و عواقب این رویدادها بوده­ایم بلکه مقاومت‌های تاریخی را نیز تجربه­ کرده­ایم و آثار این مقاومت‌ها در  هر جایی مانده است. ایزدیان علی­رغم تمامی تهاجمات، هیچ گاه تسلیم نشده­اند. تاریخ ما از بزرگان نسل به نسل به ما منتقل شده است. سخنان آنان حاکی از غارت، سوزاندن روستاها و ربودن زنان و کودکان ایزدی به عنوان غنایم جنگی در طول تاریخ بودە است. به طور خلاصه هر قتل­عامی با خود، بسیار از ما ستانده، هر چند در قتل‌عام‌های پیشین شاهدی وجود نداشت و اگر هم وجود داشت، سکوت اختیار می­کرد. ماهیت تمامی این نسل‌کشی‌ها یکی بوده و تنها در شرایط و دوران متفاوتی رخ داده است. نخستین بار است که دنیا شاهد رویدادهای موجود است. ما هرگز دارای تاریخ نوشتاری نبوده­ایم و اگر هم بوده، متعلق به ما نبوده است.

مطابق برخی از  اسناد موجود در بایگانی مخفی عثمانی­ها مدارک بیش از ۱۵۰ قتل­عام وجود دارد. جامعه‌ی ایزدیان تاکنون با ۷۴ قتل­عام روبه­رو گشته است. به جز عثمانیان، اگر قتل­عام­هایی که توسط صفویان، میرهای کورد و اعراب صورت گرفته را محسوب نماییم، تعداد آن به ۱۹۶ خواهد رسید. جامعه‌ی ایزدی در مقابل تمامی این اقدامات، مقاومت نموده و با مبارزه‌ی خود تا مناطق موصل، شام و حلب آمده­اند. در راستای حفظ اعتقادات و باوری ایزدی تا سال‌های ۶۳۰-۱۹۱۸ مقاومت نموده­اند. نود درصد ایزدیان با اعمال زور از سوی عثمانیان و صفویان، مسلمان شده­اند. قتل­عام­های صورت گرفته از مرزهای آذربایجان کنونی تا ارمنستان، شام و حلب آغاز گشته و تا کوردستان ادامه یافته است.

ریحام حجو می­گوید: تاریخ قتل­عام ایزدیان در عین حال تاریخ زنان ایزدی است و در ادامه می­افزاید زنان بیش از هر قشر دیگری متحمل رنج­های بسیاری گشته­اند. زنان ایزدی به عنوان غنایم جنگی فروخته شدند، تحت نام هدیه به پادشاهان اهدا و سایر زنان به عنوان خدمتکار در قصرها به کار گرفته شدند. در آخرین قتل­عام صورت گرفته نیز دقیقا این اتفاقات تکرار شد.

زنان ایزدی در مقابل تمامی واپسگرایی همواره موضعی مقاومتگر داشته­اند و  رویکرد آنان در آخرین قتل­عام اثباتی براین واقعیت است. به عنوان مثال هنگام یورش عثمانی­ها به شنگال زنی به نام ظریفه اُسه در نزدیکی روستای بکیرا، مردم را در مقابل حملات سازماندهی کرده و آنان را به قیام تشویق می­کند و ده­ها نمونه دیگر  از این مقاومت­ها وجود دارد.

در همه­ی حملات صورت گرفته در شنگال، نخست اراده­ی زنان ایزدی هدف قرار داده شده و تلاش شده موقعیت آنان در جامعه ضعیف گردد. زنان ایزدی تحت نام ناموس و دیدگاه­های اعتقاداتی در خانه­ها محبوس شده­اند. تا پیش از۷۴­مین قتل­عام زنان فاقد روابط اجتماعی بودند و هرگز حق خروج از خانه را نداشتند و دارای حق سخن نبودند. هنگام آغاز قتل­عام نیز راه گریزی نداشتند و  این خود بحرانی بر مشکلات پیشین افزود. لذا علی­رغم این، راه مقاومت را برگزیدند و  از لحاظ روحی و جسمی تسلیم نشدند. به عنوان مثال دختر جوان ایزدی به نام جیلان که اسیر داعشیان گشت، برای اینکه توسط آنان فروخته نشود با بندهایی که به دستش بسته شده بود، به زندگی خود پایان داد. زنان در مقابل این وحشیگری­ها بدون دفاع مانده بودند و  هر یک به روشی سعی در حفاظت و رهایی خود بود.

تَودا (جنبش دموکراسی و آزادی) نخستین سازماندهی ایزدیان است. این سازمان پیش از قتل­عام سوم آگوست تاسیس شد. تَودا رهنمودهای رهبر آپو در مورد شنگال را برای ایزدیان بازگو نمود و برای اخذ تدابیر لازم، مردم را به مبارزه دعوت و تشویق نمود. هر چند بسیاری آن را باور نکردند. این سازمان با آگاهی از نیاز مردم به سازماندهی، با رفتن به خانه و روستاها آنان را در مورد این حملات هشیار نمود. در سازماندهی تَودا کمیته‌ی زنان نیز وجود داشت. به دلیل وجود قالب­های اجتماعی زنان حق ورود به عرصه‌ی سیاسی را نداشتند. به دلیل این نوع رویکردها، کمیته­ها با دشواری روبه­رو بودند لذا در مقابل آن نیز مبارزه کرد. این فعالیت­ها تاثیرات فراوانی داشت. در آغاز قتل­عام صورت گرفته هزاران نفر از شنگال فرار کردند اما خانواده­هایی که تحت سازماندهی تَودا قرار داشتند، به کوهستان­های شنگال جهت امنیت خود رهسپار شدند. پیشاهنگی این فعالیت­ها از سوی شهید سید و خانواده­هایی که او سازماندهی کرده بود، می‌نمود.

در بیستم آوریل ۲۰۰۴ در نتیجه­ی کنگره­ای که در موصل برگزار شد، تَودا (جنبش دموکراسی و آزادی) تاسیس شد. شهید سید حسن به ریاست آن انتخاب گردید. در سال ۲۰۱۷، دومین کنگره‌ی خود را برگزار کرد و نام خود را به حزب آزادی دموکراسی ایزدی (پاد) تغییر داد. نظام ریاست مشترک مورد قبول واقع گشت و شهید سید حسن و زهرا اسماعیل به عنوان روسای مشترک برگزیده شدند. در سال ۲۰۱۷ از سوی دولت عراق به طور رسمی شناخته شد.

 

انتقام تاریخی؛ ی.ژ.ش (یگان­های زنان شنگال)

هنگام گشودن کریدور انسانی، نیروهای ه.پ.گ (نیروهای مدافع خلق) و یژاستار، ی.پ.گ (یگانهای دفاع خلق) و ی.پ.ژ (یگانهای دفاع زنان) برای دفاع مردم به سوی کوهستان‌های شنگال رهسپار شدند و بعدها نیز در سازماندهی زنان و مردمان شنگال نقش مهمی ایفا نمودند. هزاران مردم آواره شنگال پس از عبور از کریدورهای انسانی در کمپ­ نوروز در روژآوای کوردستان اسکان داده شدند. ده­ها زن جوان خواهان ورود به صفوف  ی.پ.ژ و یژاستار بودند و پس از پیوستن به صفوف مبارزه به سوی کوهستان­های شنگال رفتند. این اقدام، نخستین گام زنان ایزدی جهت سازماندهی نیروی دفاعی­شان بودند. زنان ایزدی از نیرویی که برای نجات آنان آمده بودند، الهام گرفته و جسارت سازماندهی خود را یافتند و این گونه ی.ژ.ش (یگان­های زنان شنگال) تاسیس شد. ی.ژ.ش برای انتقام از داعش و نابودی آنان، وارد جنگ رقه و طبقا نیز شدند. در این مبارزات و مقاومت­ها نه تنها زنان جوان بلکه مادران هم در فعالیت­های مربوط به خوددفاعی پیشرفت کردند. امروزه زنان شنگال در برابر هر گونه حملات توانایی دفاع از خود را دارند.

در فوریه ۲۰۱۶ زنان ایزدی در پاسخ به خیانت و توطئه، نخستین کنگره‌ی خود را برگزار نموده و در پایان آن ی.ژ.ش (یگان‌های زنان شنگال) را تاسیس نمودند. بریوان شنگالی نخستین شهید و  زن ملحق شده به این یگان است.